
Table of Contents
માનવ કલ્યાણ યોજનાનો પરિચય
માનવ કલ્યાણ યોજના (Manav Kalyan Yojana) ગુજરાત સરકાર દ્વારા ગ્રામીણ અને શહેરી ગરીબ વર્ગના લોકોને સશક્ત બનાવવા માટે શરૂ કરવામાં આવેલી એક ક્રાંતિકારી યોજના છે. જિલ્લા ગ્રામ વિકાસ વિભાગ હેઠળ ચાલતી આ યોજના લાભાર્થીઓને સબસિડી યુક્ત ટૂલકીટ, કૌશલ્ય વિકાસની તાલીમ અને આર્થિક સહાય પ્રદાન કરી રોજગારીના નવા અવસરો સર્જે છે. 18 થી 60 વર્ષના લાભાર્થીઓ, ખાસ કરીને ગરીબી રેખા (BPL) નીચે જીવનયાપન કરતા લોકો અથવા ₹6 લાખ સુધીની વાર્ષિક આવક ધરાવતા લોકો આ યોજનાના લાભ લઈ શકે છે.
માનવ કલ્યાણ યોજનાની પાત્રતા
યોજનાના લાભ લેવા માટે નીચેની શરતો પૂરી કરવી જરૂરી છે:
- ઉંમર: 18 થી 60 વર્ષ.
- ગ્રામીણ લાભાર્થીઓ: જિલ્લા ગ્રામ વિકાસ વિભાગની BPL યાદીમાં સમાવેલ હોવું જોઈએ અને ગરીબી સ્કોર 0–16 હોવો જોઈએ. આવકનો દાખલો જરૂરી નથી.
- શહેરી લાભાર્થીઓ: તાલુકા મામલતદાર, મ્યુનિસિપલ ચીફ ઑફિસર અથવા અધિકૃત અધિકારી દ્વારા જારી કરેલ આવક પ્રમાણપત્ર (વાર્ષિક ₹6 લાખ સુધી) જમા કરવું જરૂરી.
- જાતિ આધારિત છૂટ:
- અતિ પછાત (12 જાતિઓ), વિમુક્ત અને વિચરતી જાતિના લાભાર્થીઓએ આવકની મર્યાદા પૂરી કરવાની જરૂર નથી. ફક્ત જાતિ પ્રમાણપત્ર જમા કરવું જોઈએ.
- અન્ય જાતિઓએ આવક પ્રમાણપત્ર જમા કરવું જરૂરી છે.
માનવ કલ્યાણ યોજનામાં અરજી કેવી રીતે કરશો?
ઈ-કુટીર પોર્ટલ દ્વારા ઓનલાઈન અરજી
- અધિકૃત વેબસાઇટ https://e-kutir.gujarat.gov.in પર જાઓ.
- રજિસ્ટ્રેશન કરી, સરકારના તા. 01/07/2024 ના ઠરાવ અનુસાર “ટ્રેડ” વિભાગમાં અરજી ભરો.

ડૉક્યુમેન્ટ અપલોડ કરો
- આધાર કાર્ડ
- રેશન કાર્ડ (રેશનકાર્ડની પ્રથમ પાનાની તથા બીજા પાનાની જેમાં આપના નામનો સમાવેશ થયેલ હોય)
- ઈ-શ્રમ કાર્ડ નંબર (જો ન હોય તો પોર્ટલ લિંકથી જનરેટ કરો).
- જાતિ પ્રમાણપત્ર (યોગ્ય વર્ગો માટે).
- આવક પ્રમાણપત્ર (01/04/2023 પછી નો હોવો જોઈએ)
- પાસપોર્ટ સાઈઝ ફોટો
અરજી સબમિટ કરો અને સ્થિતિ ટ્રૅક કરો
- અરજી “ડ્રાફ્ટ” તરીકે સેવ થશે જ્યાં સુધી સબમિટ ન કરો ત્યાં સુધી. પોર્ટલ લૉગિનમાં “એપ્લિકેશન સ્ટેટસ” થી સ્થિતિ જુઓ.
- જો અરજી નામંજૂર થાય, તો નવી અરજી કરો.
વિકલ્પ: તમારા ગામના VCE (વિલેજ કમ્યુનિટી એન્ટરપ્રેન્યોર) પાસેથી અરજી ભરાવો.
લાભ અને ટૂલકીટની યાદી
યોજનાના અંતર્ગત 10 વિશિષ્ટ ટૂલકીટ પ્રદાન કરવામાં આવે છે: 28 પ્રકારના વ્યવસાય માટે
ટૂલકીટનું નામ | ઉપયોગ |
---|---|
દૂધ-દહીં વેચનારનો કિટ | ડેરી ઉત્પાદનોની વેચાણ |
ભરતકામ ટૂલકીટ | પારંપરિક ભરતકામ અને હસ્તકલા |
બ્યુટી પાર્લર કિટ (BeautyParlour kit) | સેલૂન સેવાઓ |
પાપડ બનાવટ કિટ | પાપડ ઉત્પાદન |
વાહન સર્વિસિંગ ટૂલકીટ | ગાડીઓની મરામત અને સેવા |
પ્લમ્બર ટૂલકીટ | પ્લમ્બિંગ સેવાઓ |
પેઇન્ટિંગ કિટ | ઘર અને કમર્શિયલ પેઇન્ટિંગ |
ઇલેક્ટ્રિક સાધન મરામત કિટ | ઇલેક્ટ્રોનિક ઉપકરણોની મરામત |
અથાણા બનાવટ કિટ | અથાણા અને મસાલા ઉત્પાદન |
પંચર રિપેર કિટ | ટાયર મરામત સેવાઓ |
મંજૂર થયા બાદ, લાભાર્થીઓને ઇ-વાઉચર (QR કોડ) પ્રાપ્ત થશે, જેને સરકારી માન્યતાપ્રાપ્ત ડીલર પાસે રિડીમ કરી શકાશે. ટૂલકીટની કિંમત નિયત મર્યાદા સુધી સરકાર દ્વારા આપવામાં આવશે; વધુ રકમ લાભાર્થીએ ચૂકવવી પડશે.
અરજી મંજૂરી પછીની પ્રક્રિયા
- ઇ-વાઉચર જનરેશન: મંજૂર થયા બાદ, રજિસ્ટર્ડ મોબાઇલ નંબર પર SMS દ્વારા ઇ-વાઉચર મેળવો.
- ટૂલકીટ ખરીદી: ગુજરાતમાં કોઈપણ માન્ય ડીલર પાસેથી ઇ-વાઉચર રિડીમ કરો.
- ચકાસણી:
- થર્ડ-પાર્ટી એજન્સી અથવા જિલ્લા ઉદ્યોગ કેન્દ્રના અધિકારી લાભાર્થીના ઘરે આવી ટૂલકીટનો ઉપયોગ ચકાસશે.
- ગેરઉપયોગ (જેમ કે ટૂલકીટ વેચવી અથવા ન વાપરવી) કરતા પકડાવા પર સબસિડી રકમ પરત લેવાશે અને ભવિષ્યની યોજનાઓમાં અરજી ન કરી શકાશે.
અરજદારો માટે મહત્વપૂર્ણ સૂચનાઓ
- ફક્ત મૂળ દસ્તાવેજોની સ્કેન કોપી જ જમા કરો. નકલી દસ્તાવેજો પર અરજી નામંજૂર થઈ શકે છે.
- અરજી દરમિયાન તાલીમનો વિકલ્પ પસંદ કરી શકાય છે.
- ઇ-વાઉચર અન્ય વ્યક્તિને શેર કરશો નહીં; ફક્ત માન્ય ડીલરને જ આપો.
- ટૂલકીટની મહત્તમ કિંમત અને માન્ય ડીલર્સની યાદી પોર્ટલ પરથી ચેક કરો.
Helpline number
કોઈપણ પ્રશ્નો હોય તો, માનવ કલ્યાણ યોજના હેલ્પડેસ્ક સંપર્ક કરો:
- હેલ્પલાઇન નંબર: ૯૯૦૯૯૨૬૨૮૦ / ૯૯૦૯૯૨૬૧૮૦
- પોર્ટલ સપોર્ટ: https://e-kutir.gujarat.gov.in
માનવ કલ્યાણ યોજના ગુજરાતના ગ્રામીણ વિકાસની ધુરી છે, જે લોકોને સ્વાવલંબી બનાવી આર્થિક અસમાનતા દૂર કરે છે. ટૂલકીટ અને તાલીમ દ્વારા આ યોજના લાખો લોકોના જીવનમાં સુધારો લાવી રહી છે. તક ન ચૂકો – આજે જ અરજી કરો!